Huizen met patrimoniumwaarde staan op een inventaris, die juridisch afdwingbare verplichtingen met zich meebrengt.

‘Staat mijn huis op een lijst? Oei.’ Waarop het even stil blijft aan de andere kant van de telefoonlijn.

Ik bel met Angèle Govers, de eigenares van een villa in de stijl van de nieuwe zakelijkheid, in Drogenbos. Het is een pand uit 1932 dat geheel mijn goedkeuring wegdraagt.

Of ze weet of haar woonst voorkomt op de Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed? En of ze ervan op de hoogte is dat daar vanaf nu juridisch afdwingbare consequenties aan vasthangen? Nee, dat is ze niet. ‘Is dat goed of slecht, mijnheer?’

Ik leg haar uit dat op die lijst voorkomen betekent dat haar huis een hoge patrimoniumwaarde wordt toegedicht. En dat ze het niet zomaar mag laten slopen of zonnepanelen mag plaatsen, want dat ze daarvoor voortaan een stedenbouwkundige vergunning nodig heeft. ‘Daar ga ik op mijn leeftijd niet meer aan beginnen’, zegt ze, ‘maar ik ga het mijn kinderen vertellen. Ik had het eigenlijk wel geapprecieerd om dat te weten.’

Het zijn lang niet allemaal pareltjes die op de inventaris staan. Er staan ontzettend veel boerderijen op, van oud tot heel oud, en in alle mogelijke staten. Er komen rijhuizen in de lijst voor en op het eerste gezicht modale dorpswoningen. Dat soort panden zou een immobiliënspeculant wel eens op malafide ideeën kunnen brengen.

Denkbeeldig is het niet. De voorbije jaren waren er parlementaire vragen over de dorpen achter de kustlijn, waar meer dan gemiddeld gesloopt werd. De immobiliënsector vrat er de eigenheid weg. Groen! lijstte op dat de voorbije dertig jaar in Gent één vijfde van het bouwkundig erfgoed verdween.

Voor die turflijst maakte Groen! gebruik van Bouwen door de eeuwen heen. Dat was de papieren versie van de inventaris die nu online staat. De boekdelen liggen tegenwoordig in hoge stapels bij De Slegte.

Sinds gisteren zijn 66.000 gebouwen van de digitale inventaris ‘vastgesteld’. Dat betekent dat er een officiële bepaling van is. ‘Vanaf nu heeft de inventaris ook geldigheid als beleidsinstrument’, zegt Sonja Vanblaere, de administrateur-generaal van het Vlaams Instituut voor Onroerend Erfgoed (VIOE). ‘Er zijn verplichtingen tegenover het gebouw die juridisch afdwingbaar zijn.’

De inventaris is het kloppend hart van het beleid. Het is een instrument dat evolueert met de tijd en de opvattingen. Erfgoed hoorde vroeger ouder te zijn dan 1830, nu zit het ons op de hielen. De inventaris biedt het overzicht om vast te stellen wat de moeite van het beschermen waard is. Vlaanderen telt zowat tienduizend beschermde monumenten.

‘Voorkomen op de inventaris heeft nu vijf consequenties’, zegt Vanblaere. ‘Die streven allemaal het behoud van het gebouw na. Sommige hebben betrekking op andere beleidsdomeinen, zoals milieu en ruimtelijke ordening. Erfgoed is zich aan het emanciperen nu het ingrijpt op andere regelgevingen.’

Het vreemde is dat eigenaars vanaf nu verplichtingen hebben, maar daar zelf niet van op de hoogte zijn. ‘We hebben nooit toestemming gegeven om op die inventaris te komen’, zegt Ashwin Goril, bewoner van een neoroccocohuis in de Antwerpse Jan Van Rijswijcklaan. ‘Maar ik begrijp de bezorgdheid. In de jaren 1970 stond ons huis op de lijst om gesloopt te worden. Mijn vader heeft het toen voor de neus van projectontwikkelaars weggekocht.’

Het VIOE zegt het dat technisch niet haalbaar is alle eigenaars te verwittigen.
VIOE, K.Albert II-laan 19/5, Brussel, 02-553.16.50
http://inventaris.vioe.be

Bron: De Standaard