De beschikbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van energie zijn een permanente zorg in de hedendaagse maatschappij. Vanuit de overheid worden bouwheren dan ook aangemaand om hun (nieuwe of te renoveren) woning zo energiezuinig mogelijk te maken. In 1992 werd daarom een eerste isolatie- en ventilatiedecreet goedgekeurd. In 2006 volgde de EPB-norm: een nieuwbouwwoning moet verplicht een peil van primair energieverbruik E100 halen (E80 vanaf 2010) en een peil van warmte-isolatie K45.

Lage energie economisch zinvoller dan passiefwoningen
Louter energetisch lijkt het streven naar een zo laag mogelijk verwarmingsverbruik een eervolle doelstelling. Passiefwoongebouwen, nulenergiewoongebouwen en plusenergiewoongebouwen zijn daar de emanatie van. Maatschappelijk lijkt het echter zinvoller te kijken naar een optimale balans tussen inspanningen en baten., op vlak van energie, milieu en economie. Uit studies blijkt nu dat de optimale verhouding tussen kosten en baten niet ligt bij de meer extreme oplossingen zoals passief, nulenergie of plusenergie, maar bij een combinatie van relatief eenvoudige keuzen die aanleunen bij lage energie (E60, K30).

De praktijk verschilt van de theorie
De beoordeling van het primaire energieverbruik gebeurt courant via berekening. Zo hoort bij het EPB-decreet een genormeerd rekenpakket voor woongebouwen. Erin wordt de wijze van bewonen sterk geschematiseerd. Het door de isolatie omsloten, beschermde volume wordt uniform op 18°C ondersteld, voor het buitenklimaat wordt gerekend met een typejaar, de systeemrendementen zijn gegeven, enz. Daardoor blijft de grote impact van de wijze van bewonen buiten beschouwing. Zo wordt in de meeste woongebouwen de nachtzone amper verwarmd. Ook opteren nogal wat bewoners voor een dag/nacht regime, enz. De werkelijke besparing bij energetische renovatie van een woongebouw ligt daarom bijna altijd een stuk lager dan voorspeld met het EPBrekenpakket. Ook sluit statistisch het verbruik in een ongeïsoleerd woongebouw dichter aan bij dat in een geïsoleerd woongebouw dan berekening doet uitschijnen.

In een wijk met ongeïsoleerde woningen gebouwd in de jaren 50 en nadien gerenoveerd zonder veel aandacht voor energie, bedroeg het gemeten totale genormaliseerde primaire verbruik per m² vloeroppervlakte in 2007-2008 309 kWh/jaar, d.i. 2,5 keer wat bij passiefwoongebouwen is toegelaten. Berekening gaf 5 keer meer, terwijl de brochures over passiefwoongebouwen 7 keer meer naar voor schuiven.

Richtlijnen voor de toekomst
Conclusie: de energiebesparing van passiefhuizen, laagenergiewoningen e.a. is niet zo groot als de theorie doet uitschijnen. Als het energieverbruik tegen 2020 met 20 % moet dalen (zoals de Kyoto-normen voorschrijven), zullen er ingrijpender maatregelen nodig zijn. De werkgroep Energiezuinige Woningen van de Academie dringt er dan ook op aan dat energie-efficiënte vernieuwbouw via gerichte subsidies zou worden gestimuleerd, dat E60/K30 de norm wordt bij nieuwbouw en vervangbouw, dat energie-audits fiscaal aftrekbaar worden, enz., enz. Alleen zo is 20% minder tegen 2020 haalbaar.

Bron: Kvab