Iets krijgen is altijd leuk. In vermogensplanning is dat niet anders. Niet alleen de verkrijger, maar zelfs de gever voelt zich daar goed bij. Fiscale ingevingen zijn daar niet vreemd aan: schenkingen van roerende goederen (geld, effecten, …) kunnen tegen lage tarieven (3-7%) of zelfs belastingvrij plaatsvinden. Liever een groot deel van mijn fortuin aan mijn erfgenamen schenken, dan het te laten vererven tegen hoge successierechten.

Hierbij is het niet ongebruikelijk dat de schenkers tijdens hun leven nog een inkomen uit de geschonken goederen willen behouden. Dit leidt meestal tot het voorbehoud van een vruchtgebruik of lijfrente. Soms wensen de schenkers, bijvoorbeeld de ouders, actieve controle uit te oefenen over de geschonken goederen. Om deze behoefte in te vullen, is een combinatie van een schenking met de oprichting van een maatschap een interessant denkspoor.

Hoe te werk gaan? In een eerste fase richten de ouders een burgerlijke maatschap op. Bij de oprichting brengen ze hun geld, effecten, kunstwerken… in de maatschap. In ruil voor de inbreng krijgen ze zogenaamde delen van de maatschap.

Vervolgens schenken de ouders een groot stuk van hun delen aan de kinderen. Deze delen zijn roerend, zodat geen of slechts lage schenkingstarieven van toepassing zijn. Verder worden de ouders als statutaire zaakvoerders van de maatschap voor het leven aangesteld. Hoewel de kinderen een overgrote meerderheid van de delen bezitten, kunnen ze hun ouders als zaakvoerders niet afzetten.

Bovendien kunnen de ouders in de statuten een zaakvoerder/opvolger aanduiden, zodat bij overlijden van één van hen de overlevende ouder in zijn/haar plaats kan optreden. Zonder enige toestemming vanwege hun kinderen kunnen de ouders (zaakvoerders) minder renderende effecten van de maatschap herschikken in bijvoorbeeld geld of obligaties. Op die wijze behouden beide ouders controle over de geschonken goederen. Bovendien kunnen de statuten in strenge toelatings- en uitstapregelingen voorzien, zodat niet zomaar iedereen kan toetreden tot de maatschap of ze verlaten. De opstartkosten van een maatschap zijn miniem. De oprichting kan zelfs bij onderhandse akte plaatsvinden. Er is geen notariële tussenkomst, minimumkapitaal, bankattest of financieel plan nodig. De inbreng van roerende goederen gebeurt zonder enig inbrengrecht. Zelfs voor de inbreng van vastgoed in een maatschap is er geen inbrengrecht verschuldigd. Voorwaarde is dan wel dat de ouders in dezelfde verhouding delen van de maatschap krijgen als zij eigendomsrechten hebben in het ingebrachte vastgoed.

Let op: indien de ouders na de inbreng toch delen van hun vastgoedmaatschap aan hun kinderen willen schenken, betalen ze dan wel progressieve schenkingsrechten (tot 30%). Ook de werkingskosten voor een maatschap zijn gering. Er is geen jaarrekening of boekhouding vereist. Bovendien is de maatschap discreet. De oprichting wordt niet in een publiek vennootschapsdossier neergelegd of gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Er is ook geen publicatieplicht bij de benoeming of ontslagneming van zaakvoerders. De maatschap heeft ook geen rechtspersoonlijkheid en dus ook geen eigen vermogen. Ze is fiscaal transparant, gezien ze zelf geen inkomsten verkrijgt. De maatschap betaalt dan ook geen belasting. De roerende inkomsten uit de ingebrachte effecten (bijvoorbeeld renten, dividenden, …) of uit het vastgoed worden niet in de burgerlijke maatschap maar rechtstreeks in hoofde van de maten belast. De maatschap is voor de ouders een godsgeschenk, waarvan de kinderen de strik niet zomaar kunnen losknopen.

Jos Ruysseveldt is advocaat bij Cazimir Advocaten.

Bron: De Standaard