Op de Bijloke-site in Gent vereist momenteel het STAM of het nieuwe Stadsmuseum. In oktober van dit jaar moet deze nieuwe toegangspoort tot de stad de deuren openen. De keuze voor de Bijloke is dan ook niet toevallig.

De historische gelaagdheid van de stad staat centraal in het STAM. De stad als plek waar menselijke activiteit en tijd gecondenseerd op elkaar inwerken. Ook in de architectuur van en voor het STAM is dit een conceptuele rode draad. De potentiële ruimtelijke kracht, de ligging aan de stadsring en de historische be- en geladenheid van de Bijlokesite vereist dit.
De historiciteit van de Bijloke is cruciaal, omdat het STAM niet alleen een mentale toegangspoort tot de stad moet worden, maar evenzeer een fysieke toegangspoort tot de hele site.

13de eeuw
Tot op vandaag zijn er sprekende sporen te vinden van de sociale, medische, religieuze en architecturale ontwikkeling sinds de 13de eeuw. Hoewel het gebied sinds de late Middeleeuwen binnen de stadsomwalling lag, bleef het een afzonderlijke entiteit. Cruciaal is dat hospitaal en abdij zich binnen een besloten areaal bevonden.

Eeuwenlang bepaalde vooral de kenmerkende baksteenarchitectuur van de 14de-eeuwse abdijvleugels de aanblik van de Bijloke van buiten de stadsomwalling. De 19de-eeuwse stadsontwikkeling verstoorde dit beeld.
Naast een aantal kwalitatieve toevoegingen uit de 19de en de 20ste eeuw, raakten de waardevolle historische gebouwen ook verstikt door allerlei minderwaardige aan- en bijbouwsels.

Poortgebouw
Toen de plannen voor het STAM vorm kregen, was het snel duidelijk dat het bestaande poortgebouw niet kon dienen als entree voor het museum. Bovendien was er het aanvoelen dat de Bijlokesite een duidelijkere toegang verdiende.

Nieuwe architectuur op die beladen plek met een enorme complexiteit aan historische en beschermde bouwlijnen diende zowel een toegang tot het binnengebied te creëren als de beslotenheid en de gelaagdheid van de site te bewaren.

De plannen voor een ‘toegangsgebouw’ (STAM + Bijlokesite) boden de kans om het dichtgeslibde gebied naast de abdij te saneren en de oude gebouwen en de groenzones terug ademruimte te geven. Zo verdween een architecturaal weinig interessante 19de-eeuwse ziekenzaal, waarvan het over geproportioneerde schilddak het zicht op de abdij belemmerde.

Met de bouw van het toegangsgebouw voor het STAM werd een samenspel gecreëerd van drie grote entiteiten: abdij, klooster en nieuwbouw, die een gelijkwaardige volumetrie hebben.

Transparant
Wat de inplanting betreft werd het gebouw ingeschreven op de 17de-eeuwse bouwlijn van het klooster (oorspronkelijk gastenkwartier). De zuidelijke wachtgevel van dit gebouw – een getuige van nooit gerealiseerde bouwplannen – drong zich op als logisch aansluitingspunt. De daardoor gecreëerde evenwijdigheid tussen de nieuwbouw en de oudste abdijvleugel realiseerde niet alleen het behoud van enige afstand tussen beide entiteiten, maar accentueert heel sterk de historische gelaagdheid. Ze versterken ook de geplande NZ-wandelas die doorgetrokken wordt naar de binnenring en de fysieke toegang wordt voor STAM en Bijlokesite.

Een transparant volume zorgt voor de verbinding met de oudste abdijvleugel. De inplanting ervan laat toe de 16de-eeuwse circulatieas opnieuw te herwaarderen. De verbindingsgangen uit glas met de oude gebouwen creëren een nieuwe binnentuin, naar analogie met de binnentuinen in abdij en klooster.

Het inkomgebouw heeft rondom gevels in glas en garandeert een prachtig zicht op de omliggende gebouwen en tuinen. Het heeft twee bouwlagen. De bovenste is de eerste museumzaal en het gelijkvloers krijgt een ruime inkomhal met balie en een café dat uitgeeft op het terras. Dat ligt aan een vijver die precies de plaats aangeeft waar de 19de-eeuwse ziekenzaal heeft gestaan. In oktober moet het STAM de deuren openen.

http://www.stamgent.be/nl/over-stam/locatie/gebouwen

Bron: www.vlaamsearchitectuur.be